Kolejny sezon, czyli jesień 2024, niestety nie przynosi nam optymistycznych informacji, jeśli chodzi o spadki cen nawozów. Może to skłaniać wielu rolników do kolejnych, pozornych oszczędności w stosowaniu nawozów NPK jesienią. Jednak jesienne nawożenie to podstawa, której znaczenia nie można lekceważyć. 

Składniki pokarmowe, takie jak fosfor (P) czy potas (K), są niezbędne do prawidłowego rozwoju systemu korzeniowego oraz magazynowania substancji zapasowych koniecznych do przezimowania i przetrwania trudnych warunków środowiskowych. Niedobór tych składników jesienią może sprawić, że rośliny będą słabsze, bardziej podatne na choroby i szkodniki, a ich rozwój wiosną może być znacznie ograniczony. 

Skuteczne nawożenie przedsiewne – fundament zdrowych roślin 

Brak nawożenia jesiennego lub jego ograniczenie może przynieść negatywne skutki nie tylko w tym okresie, ale również wiosną przyszłego roku. Rośliny gorzej odżywione już na samym starcie są bardziej podatne na choroby, szkodniki i stresy środowiskowe. Słabo rozwinięty system korzeniowy wpływa na gorsze pobieranie składników pokarmowych, a także wody. 

Niedobór fosforu bezpośrednio wpływa na rozwój systemu korzeniowego, możliwość akumulacji substancji zapasowych i zagęszczania soku komórkowego w korzeniach. Ma to bezpośrednie przełożenie na przetrwanie ciężkich warunków zimowych. Niedobory potasu mogą natomiast znacząco obniżyć mrozoodporność roślin, zwiększyć podatność na wyleganie oraz w przyszłości negatywnie wpłynąć na gospodarkę wodną roślin. 

Trzeba również pamiętać, że rośliny przygotowują się do plonowania już jesienią. W tym właśnie czasie kształtuje się liczba pędów kłosonośnych u zbóż oraz formują się zawiązki pędów bocznych w rzepaku. W okresie jesiennym powinniśmy dążyć do tego, aby rośliny rzepaku wytworzyły jak największą rozetę liściową. Większa ilość liści jesienią oznacza więcej pędów bocznych wiosną. Dodatkowo, duża powierzchnia asymilacyjna wpływa bardzo korzystnie na rozwój szyjki korzeniowej, co jest kluczowe dla dobrego przezimowania i szybkiego startu wegetacji wiosną.

Natomiast dobre zaopatrzenie roślin zbóż w fosfor i potas jesienią wpływa przede wszystkim na stopień rozkrzewienia, różnicowanie elementów kłosa, ustalanie obsady źdźbeł kłosonośnych oraz ilość ziarniaków w zawiązku kłosa, co przekłada się na finalny plon. 

Dlaczego P i K jesienią? 

Jesienne nawożenie fosforem i potasem jest kluczowe dla zdrowego wzrostu roślin ozimych i ich zdolności do przetrwania zimy. Odpowiednią dawkę tych składników pokarmowych należy ustalać na podstawie aktualnej analizy gleby. Pszenica ozima przy plonie 1 t ziarna i odpowiedniej ilości słomy przeciętnie pobiera około 9-13 kg fosforu i 15-22 kg potasu. Z kolei rzepak pobiera odpowiednio około 20-25 kg fosforu i 50-60 kg potasu. Potrzeby pokarmowe można łatwo wyliczyć, mnożąc oczekiwany plon przez jednostkowe pobranie składników przez rośliny w warunkach średniej zasobności gleby.

Jeśli zasobność gleby w fosfor lub potas jest niska, dawkę tych składników należy zwiększyć o około 30 kg/ha, natomiast przy bardzo niskiej zasobności – nawet o 40-60 kg/ha. W przypadku wysokiej zasobności gleby, dawki można obniżyć o około 20-25%, a przy bardzo wysokiej zasobności i dobrej kulturze gleby – nawet o 50%. Odpowiednia zasobność gleby w składniki pokarmowe powinna być zapewniona roślinom już przed siewem, aby wspierać ich rozwój od samego początku. 

Najważniejszym pierwiastkiem, który należy uzupełnić w przypadku niskiej zasobności gleby, jest fosfor. Jeśli nie dostarczymy go na pole i nie wymieszamy z glebą przed siewem, to w późniejszym terminie jego aplikacja i pobranie przez rośliny będą mało skuteczne. Fosfor to pierwiastek, którego mobilność w glebie jest bardzo mała. Potas, podobnie jak fosfor, w okresie jesiennym po aplikacji na polu, najlepiej jakby był wymieszany z glebą.  Te składniki rośliny powinny mieć łatwo dostępne właśnie w strefie korzeniowej w początkowych fazach wzrostu, najlepiej w dobrze przyswajalnych formach pochodzących z nawozów mineralnych. Należy podkreślić, że wiosną nawożenie potasem można jeszcze uzupełnić. Szczególnie zaleca się podział całej dawki potasu na jesienną i wiosenną na glebach lekkich, łatwo przepuszczalnych. 

Rośliny, które nie otrzymały odpowiednich dawek składników pokarmowych przed zimą, mają słabiej rozwinięty system korzeniowy, co wpływa na ich zdolność do pobierania wody i składników pokarmowych oraz odporność na stresy środowiskowe. 

Właściwe nawożenie jesienią – klucz do dobrego startu wiosną

Wybór odpowiedniego nawozu jesiennego to dylemat, z którym zmaga się każdy rolnik. Na rynku mamy wiele rozwiązań. Możemy dostarczać fosfor i potas oddzielnie, co ułatwia również dostosowanie dawek poszczególnych składników bardzo precyzyjnie do panujących warunków w glebie. Minusem jest wykonywanie wielu przejazdów z rozsiewaczem po polu. Bardziej oszczędnym pod względem zużycia paliwa i czasu jest zastosowanie kompleksowego nawozu NPK. Dostępne produkty mają różne kombinacje makro- i mikroelementów, niezbędnych do zdrowego wzrostu roślin. Ważne jest dobranie odpowiedniego składu nawozu do konkretnej uprawy lub pola. W zależności od warunków glebowych i technologii uprawy, należy zwrócić uwagę na stosunek P:K w nawozach.

Na polach, gdzie resztki pożniwne są przyorywane, do gleby wraca więcej potasu, więc stosunek P:K może być niższy. Natomiast gdy słoma jest zabierana z pola, lepiej jest wybrać nawozy bogate w K, gdzie stosunek P jest wyższy. 

Granulowane nawozy wieloskładnikowe, takie jak Elplon MaxFos (NPK 8-20-30) i Elplon Ster (NPK 5-15-30), doskonale pasują do strategii nawożenia zbóż i rzepaku.

Przy uprawie zbóż i zbieraniu słomy z pola, wybieramy nawóz o stosunku P:K – 1:1,5 (Elplon MaxFos). Dla rzepaku, który pobiera więcej potasu niż fosforu, stosujemy nawóz o szerszym stosunku P:K – 1:2 (Elplon Ster). Oba te nawozy zawierają także azot (N) potrzebny na początku rozwoju roślin, istotną dla rzepaku siarkę (S) oraz cynk (Zn). Wyrównana granula zapewnia precyzyjny wysiew nawet na znaczne odległości, a wysoka rozpuszczalność wspiera rozwój roślin ozimych od samego kiełkowania. Elplon MaxFos polecany dla zbóż ozimych, natomiast Elplon Ster – dla rzepaku ozimego.

Jesienne przedsiewne nawożenie ma ogromne znaczenie dla przyszłych plonów zbóż i rzepaku. Budowanie plonu można porównać do budowy domu – najważniejsze są solidne fundamenty. Jeśli nie są one mocne, budowla zacznie się rozpadać. Dlatego warto zadbać o fundamenty plonu już jesienią, wybierając sprawdzone nawozy, takie jak Elplon MaxFos lub Elplon Ster, aby osiągnąć „Optymalny plon – maksymalny zysk”.